शरीरपोषक धान्यवर्ग
दग्धायामवनौ जाताः शालयो लघुपाकिनः ।
कषाया बद्धविण्मूत्रा रुक्षाः श्लेष्मापकर्षणाः ।।
साजको वातलो हृद्यो बल्यः कान्तिकरो मतः ।
अग्निदीप्तिकरश्चोष्णो रुक्षः पित्तप्रकोपणः ।।
लाल रंगाच्या या धान्यापासुन भाकरी, पापड वगैरे बनवता येतात. याला संस्कृतमधे नर्तक असे म्हणतात.
नर्तकस्तुवरस्तिक्तो मधुरः तर्पणो लघुः ।
बल्यः शीतः पित्तहरस्त्रिदोषशमनो मतः ।।
रक्तदोषहरश्चैव मुनिभिः पूर्वमीरितः ।।
उपवासाच्या दिवशी भगरीचा भात किंवा वरीचा भात करतात तेही एक धान्यच असते.
वरको मधुरो रुक्षस्तुवरो वातपित्तकृत् ।
वरी चवीला मधुर व थोडीशी तुरट, रुक्षता वाढविणारी व वात-पित्तदोष वाढविणारी असते.
लघु राजगिरः प्रोक्तः कफकृत्सारको गुरुः ।
निद्रालस्यकरः पथ्यः मलावष्टंभकारकः ।।
बृहत् राजगिरः पथ्यः सारकः चातिशीतलः ।
पित्तनाशकरश्चैव मुनिभिः परिकीर्तितः ।।
राजगिरा पथ्यकर, शीतल व सारक व पित्तनाशक असतो.
सर्वं नवीनं धान्यं तु गुरु स्वादु कफप्रदम् ।
स्तंभकरं तच्च द्विवर्षे लघु पथ्यकृत् ।।
No comments:
Post a Comment